Ký sinh trùng amip – Nguyên nhân mới gây đen mang trên tôm thẻ

Động vật nguyên sinh Paramoeba sp. (tương tự với Neoparamoeba sp.) chúng có mặt khắp nơi và thường sống tự do ở các vùng biển, đây là một mầm bệnh ký sinh trùng đơn bào amip nguy hiểm và gây bệnh phổ biến nhất trên cá nuôi. Loài P. perurans xâm chiếm mang và dẫn đến bệnh mang amip (AGD) ở cá hồi nuôi. Cho đến nay, AGD đã được ghi nhận trong 15 loài cá vây của 11 chi khác nhau. Trong cá, nhiễm trùng P. perurans dẫn phản ứng tăng sinh tế bào trong mang, bao gồm tăng sản biểu mô, phì đại, phù nề … làm cá không thể thở một cách hiệu quả.

Nhiều loài Paramoeba cũng đã được báo cáo ở một số loài giáp xác và động vật da gai, như tôm hùm, cua và nhím biển. Khi nhiễm trùng nặng sẽ dẫn đến cái chết của vật chủ. Bệnh cũng được báo cáo ở động vật thân mềm hai mảnh vỏ như trai, chúng được coi như là vật mang tiềm năng cho ký sinh trùng này.

Dấu hiệu nhiễm bệnh trên tôm

Tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương trưởng thành với trọng lượng 30 gram từ một trại sản xuất tôm ở Bắc Mỹ có biểu hiện giảm ăn, chậm chạp và suy hô hấp. Tỷ lệ tử vong tích lũy là 62,75% sau 120 ngày thả giống và tôm bị đen mang đi kèm với sự hư hại lamellae và vỏ đầu ngực bị ăn mòn.

Từ những dữ liệu này, các nhà khoa học nghi ngờ tôm bị nhiễm nấm do các loài Fusarium, trước đây được báo cáo, là tác nhân gây bệnh mang đen ở động vật giáp xác, ở các loài tôm có giá trị thương mại và tôm hùm. Tuy nhiên, ký sinh trùng đơn bào amip đã được phát hiện bằng cách quan sát trực tiếp một mẫu vật tươi dưới kính hiển vi (Hình 1).

Hình 1: Hình ảnh quan sát được từ mang tôm bị bệnh. (A) Biến thể hình thái của amip và (B) amip sống tự do. Tỷ lệ = 20 µm.

Kiểm tra mô bệnh học (H & E)

Hình 2: Tôm nhiễm ký sinh trùng amip (Paramoeba sp). được tìm thấy trong một số mô bằng cách kiểm tra mô bệnh học và phương pháp lai tại chỗ.  (A), (B) và (C) mang, (D) râu, (E) các khu vực dưới da, (F) biểu mô biểu bì và (G) bao ngoài bó sợi thần kinh. Bằng cách lai tại chỗ cho thấy sự hiện diện của ký sinh trùng trong tuyến anten (H).

Điều đáng chú ý nhất trong việc kiểm tra bằng kính hiển vi của các mẫu tôm bệnh là sự hiện diện của ký sinh trùng amip. Sự xâm nhập của ký sinh trùng này đã được tìm thấy chủ yếu ở mang, với mức độ nghiêm trọng (Hình. 2A, C). Theo nông dân, tôm nhiễm bệnh có dấu hiệu chán ăn, suy hô hấp và cuối cùng là chết và những điều này có thể liên quan đến thiệt hại gây ra trên mang (cơ quan hô hấp của tôm).

Những ký sinh trùng amip này cũng được quan sát thấy ở các cơ quan khác, bao gồm tuyến anten, cơ quan bạch huyết, biểu mô biểu bì, lớp dưới của da và mô liên kết xung quanh dây thần kinh bụng của tôm.

Các nhà khoa học cũng đã tiến hành một phân tích gen để nghiên cứu mối quan hệ giữa các loài giống Paramoeba. Kết quả cho thấy ký sinh trùng gây bệnh trên tôm có liên quan đến bộ Dactylopodida, có thể là một loài giống Paramoeba. Trong tôm được kiểm tra, ký sinh trùng có đặc điểm mô học của loài ký sinh trùng Paramoeba sp., Nhưng không phát hiện thấy các dải PCR cho các mồi được tạo ra từ P. perurans ,  P. pemaquidensis hoặc P. Branchiphila. Do đó, các nhà khoa học cho rằng đây có thể là một loài Paramoeba mới gây bệnh trên tôm.

Cho đến nay, ký sinh trùng đơn bào amip Paramoeba sp. đã được báo cáo ở một số loài giáp xác biển, bao gồm tôm hùm và cua Mỹ, nhưng không có trong tôm nuôi. Nghiên cứu này là báo cáo đầu tiên về nhiễm trùng do ký sinh trùng đơn bào amip Paramoebasp, trong mang của tôm thẻ chân trắng nuôi trong một trại giống tôm ở Bắc Mỹ. Rất có thể nhiễm trùng amip là do các yếu tố căng thẳng, chẳng hạn như nhiệt độ nước tăng hoặc độ mặn cao, kết hợp với mật độ thả cao tạo ra lợi thế cho protozoan tự nhiên có trong môi trường biển gây bệnh. Ở tôm, nhiễm amip đã dẫn đến tử vong đáng kể và thiệt hại kinh tế liên quan. Nghiên cứu này cung cấp dữ liệu thông tin cho các nhà sản xuất tôm và giúp nông dân theo dõi nhiễm trùng amip trong các trang trại nuôi tôm.